Alina Nowicka-Jeż

WYDZIAŁ „ARTES LIBERALES”

SEMINARIUM DOKTORANCKIE

HUMANIZM W KULTURZE EUROPEJSKIEJ. IDEE – NURTY – PARADYGMATY

ROK AKAD. 2016/2017

Seminarium oferowane doktorantom Wydziału „Artes Liberales” oraz otwarte dla studentów II stopnia studiów jako seminarium uzupełniające.

Jest związane z pracami naukowymi Pracowni „Humanizm w kulturze śródziemnomorskiej”. Współprowadzą je profesorowie: Alina Nowicka-Jeżowa, Maciej Abramowicz, Małgorzata Borowska, Hieronim Grala, Maria Kalinowska, Jolanta Sujecka.

Przedmiotem seminarium jest humanizm jako idea formująca kulturę europejską od czasów starożytnych do współczesności.

W centrum obserwacji sytuuje się projekt antropologiczny humanitas, który kształtował postawy indywidualne i zbiorowe, wyznaczał system wartości, oddziaływał na twórczość literacką i artystyczną.

Celem jest określenie podstawowego – wspólnego kulturze europejskiej – paradygmatu kulturowego, a następnie obserwacja jego ewolucji oraz zróżnicowania historycznego i terytorialnego.

Wykłady i dyskusje seminaryjne wyznaczają dwie perspektywy: diachroniczną (długie trwanie idei zachowującej swą tożsamość) oraz synchroniczną (konkretyzacja idei w określonych historycznie okolicznościach kulturowych).

Rozważania dotyczą kolejno:

  • fundamentalnych dla kultury europejskiej projektów starożytnych: greckiej - paidei (w ujęciu Platona i jego następców) oraz rzymskiej humanitas (szczególnie w wersji sformułowanej przez Cycerona);
  • skomplikowanych relacji humanizmu i chrześcijaństwa;
  • nowych formuł humanizmu w dobie renesansu (z uwzględnieniem mitów antropologicznych, ideologii, retoryki, filologii oraz estetyki);
  • konfrontacji dziedzictwa humanistycznego z romantyzmem, pojętym jako idea i antropologia;
  • odpowiedzi humanistów europejskich XX wieku na doświadczenia wojen i Zagłady;
  • kondycji idei humanistycznej w okresie naporu koncepcji posthumanistycznych i transhumanistycznych.

Podstawą dyskusji będą wskazane przez wykładowców teksty źródłowe i literatura przedmiotu.

Proponowane tematy

(wyboru dokonują Uczestnicy)

Proponowana wstępnie lista tematów (która może ulec zmianie na skutek zainteresowań uczestników):

  • Paideia. Projekty Platona i jego następców
  • Cycerońska koncepcja humanitas
  • Pisarze wczesnochrześcijańscy wobec idei starożytnej
  • Humanitas i christianitas. Konfrontacje w dobie średniowiecza
  • Humanizm jako źródło kultury renesansowej. Mity antropologiczne - ideologia – retoryka i filologia – estetyka
  • Humanizm XVIII stulecia. Spory o model edukacji
  • Wiek XIX. Tradycja humanistyczna wobec romantyzmu
  • Słowiańszczyzna między humanizmem zachodnim a ideami Wschodu
  • Humanizm pod presją doświadczeń XX wieku. Odpowiedzi myślicieli francuskich, włoskich, niemieckich, polskich
  • W dobie posthumanizmu i transhumanizmu

Seminarium odbywa się we wtorki, godz. 15-17.15, w następujących terminach:

11.X, 25.X, 15.XI, 29.XI , 13.XII, 10.I, 24.I oraz 20-21. III (konferencja „Humanizm między Wschodem i Zachodem”.