Alina Nowicka-Jeż
WYDZIAŁ „ARTES LIBERALES”
SEMINARIUM DOKTORANCKIE
HUMANIZM W KULTURZE EUROPEJSKIEJ. IDEE – NURTY – PARADYGMATY
ROK AKAD. 2016/2017
Seminarium oferowane doktorantom Wydziału „Artes Liberales” oraz otwarte dla studentów II stopnia studiów jako seminarium uzupełniające.
Jest związane z pracami naukowymi Pracowni „Humanizm w kulturze śródziemnomorskiej”. Współprowadzą je profesorowie: Alina Nowicka-Jeżowa, Maciej Abramowicz, Małgorzata Borowska, Hieronim Grala, Maria Kalinowska, Jolanta Sujecka.
Przedmiotem seminarium jest humanizm jako idea formująca kulturę europejską od czasów starożytnych do współczesności.
W centrum obserwacji sytuuje się projekt antropologiczny humanitas, który kształtował postawy indywidualne i zbiorowe, wyznaczał system wartości, oddziaływał na twórczość literacką i artystyczną.
Celem jest określenie podstawowego – wspólnego kulturze europejskiej – paradygmatu kulturowego, a następnie obserwacja jego ewolucji oraz zróżnicowania historycznego i terytorialnego.
Wykłady i dyskusje seminaryjne wyznaczają dwie perspektywy: diachroniczną (długie trwanie idei zachowującej swą tożsamość) oraz synchroniczną (konkretyzacja idei w określonych historycznie okolicznościach kulturowych).
Rozważania dotyczą kolejno:
- fundamentalnych dla kultury europejskiej projektów starożytnych: greckiej - paidei (w ujęciu Platona i jego następców) oraz rzymskiej humanitas (szczególnie w wersji sformułowanej przez Cycerona);
- skomplikowanych relacji humanizmu i chrześcijaństwa;
- nowych formuł humanizmu w dobie renesansu (z uwzględnieniem mitów antropologicznych, ideologii, retoryki, filologii oraz estetyki);
- konfrontacji dziedzictwa humanistycznego z romantyzmem, pojętym jako idea i antropologia;
- odpowiedzi humanistów europejskich XX wieku na doświadczenia wojen i Zagłady;
- kondycji idei humanistycznej w okresie naporu koncepcji posthumanistycznych i transhumanistycznych.
Podstawą dyskusji będą wskazane przez wykładowców teksty źródłowe i literatura przedmiotu.
Proponowane tematy
(wyboru dokonują Uczestnicy)
Proponowana wstępnie lista tematów (która może ulec zmianie na skutek zainteresowań uczestników):
- Paideia. Projekty Platona i jego następców
- Cycerońska koncepcja humanitas
- Pisarze wczesnochrześcijańscy wobec idei starożytnej
- Humanitas i christianitas. Konfrontacje w dobie średniowiecza
- Humanizm jako źródło kultury renesansowej. Mity antropologiczne - ideologia – retoryka i filologia – estetyka
- Humanizm XVIII stulecia. Spory o model edukacji
- Wiek XIX. Tradycja humanistyczna wobec romantyzmu
- Słowiańszczyzna między humanizmem zachodnim a ideami Wschodu
- Humanizm pod presją doświadczeń XX wieku. Odpowiedzi myślicieli francuskich, włoskich, niemieckich, polskich
- W dobie posthumanizmu i transhumanizmu
Seminarium odbywa się we wtorki, godz. 15-17.15, w następujących terminach:
11.X, 25.X, 15.XI, 29.XI , 13.XII, 10.I, 24.I oraz 20-21. III (konferencja „Humanizm między Wschodem i Zachodem”.