Redaktorzy tomu: prof. dr hab. Piotr Wilczek, dr Michał Choptiany (Wydział „Artes Liberales” UW)

Przedmiotem badań będzie dziedzictwo intelektualne braci polskich (antytrynitarian) działających na terenie Pierwszej Rzeczypospolitej od czasu wyłonienia się tej wspólnoty z Kościoła ewangelicko-reformowanego (lata 60. XVI stulecia) aż do wygnania ich z terytorium Rzeczypospolitej w roku 1658. Badania w ramach tej części grantu będą prowadzone w oparciu o zachowane i dostępne źródła dotyczące braci polskich znajdujące się w bibliotekach i archiwach krajowych i zagranicznych. Tom stanowić ma próbę udokumentowania tezy głoszącej, iż wymiana stanowisk, poglądów, idei oraz wartości pomiędzy wspólnotą braci polskich i przedstawicielami innych wyznań miała złożony i zróżnicowany charakter i potrafiła przyjmować formę zarówno otwartego konfliktu czy też sporu, jak i zgodnej współpracy przy wspólnym przedsięwzięciu. Owo zróżnicowanie zostanie pokazane na przykładzie następujących zagadnień: (1) rozwój ich biblistyki i teologii oraz warsztat teologiczny myślicieli z tego kręgu (w tym zagadnienia związane ze stosowaną przez nich metodologią wykładni tekstów biblijnych oraz treścią, kształtem i okolicznościami polemik teologicznych z przedstawicielami innych wyznań); (2) rola socyniańskich intelektualistów w ponadwyznaniowej i ponadnarodowej wspólnocie res publica litteraria; (3) rozwój doktryny teologicznej i filozoficznej socynian w kontakcie z innymi wyznaniami i stanowiskami teologiczno-filozoficznymi; (4) rola socynianizmu jako „reformowanej mniejszości” w ramach chrześcijaństwa zachodniego; (5) relacje między socynianizmem i tradycją chrześcijaństwa wschodniego; (6) stosunek braci polskich do Żydów.

  1. Mihály Balázs (Szeged) − Antytrynitaryzm na ziemiach węgierskich i jego kontakty intelektualne z I Rzecząpospolitą
  2. Łukasz Bieniasz (Erfurt/Wrocław) − Antytrynitaryzm na Śląsku, w Brandenburgii i Rzeczypospolitej − kontakty intelektualne
  3. Simon Burton (Warszawa) – Europejskie spory trynitarno-antytrynitarne
  4. Michał Choptiany (Kraków) − Socyniańscy uczeni w ramach res publica litteraria. Działalność Stanisława Lubienieckiego i jego korespondencja naukowa
  5. Steffen Huber (Kraków) − Andrzej Frycz Modrzewski wobec antytrynitaryzmu
  6. Krzysztof Koehler (Warszawa) – Polemiki antyariańskie
  7. Jakub Koryl (Kraków) − Antytrynitarskie komentarze biblijne
  8. Jan Kamieniecki (Wrocław) − Antytrynitaryzm przedsocyniański w Wielkim Księstwie Litewskim − w kręgu Szymona Budnego
  9. Magdalena Łuszczyńska (Jerozolima) – Stosunki ariańsko-żydowskie
  10. ks. Rajmund Pietkiewicz (Wrocław) – Antytrynitarskie przekłady biblijne
  11. Wojciech Ryczek (Kraków) & Michał Choptiany (Warszawa) − Adam Gosławski i jego teologiczne polemiki z Bartłomiejem Keckermannem
  12. Herman Selderhuis (Apeldoorn − Emden) − Jan Kalwin wobec polskiego i europejskiego antytrynitaryzmu
  13. Piotr Wilczek (Warszawa) − Katechizm rakowski − tekst, znaczenie, oddziaływanie (w kontekście ewolucji teologii braci polskich)

Bibliografia

Summary